Bezpieczeństwo robotów przemysłowych
Wykorzystanie robotów w przemyśle wiąże się z zapewnieniem odpowiedniego systemu zabezpieczeń przed zagrożeniami generowanymi przez samego robota oraz system produkcyjny. Zagrożenia związane z robotem są łatwe do rozpoznania, jednak źródła tych zagrożeń zazwyczaj wynikają z właściwości konkretnego systemu robotyzacji takich jak rozmiar, złożoność, charakter procesu technologicznego itp. Bezpieczeństwo robotów jest ważnym aspektem podczas integracji robotów na stanowisku pracy.
Ryzyko związane z tymi zagrożeniami zależy od rodzaju robota, jego zastosowania oraz sposobu zainstalowania, programowania czy obsługi. Ze względu na różnorodność zastosowań i licznie nieścisłości utworzony został pakiet norm ISO 10218, który obejmuje wymagania dotyczące robotów przemysłowych oraz systemów (gniazd, linii) zrobotyzowanych. Obie normy zostały zsynchronizowane z dyrektywą maszynową 2006/42/WE.
Pierwsza część normy PN-EN ISO 10218-1 Roboty i urządzenia dla robotyki – Wymagania bezpieczeństwa dla robotów przemysłowych – Część 1: Roboty stanowi podstawę do zapewnienia bezpieczeństwa na etapie projektu i wykonania robota. Każdy nowy wyprodukowany i/lub zakupiony robot powinien spełniać wymagania tego dokumentu.
W normie przedstawiono:
- wytyczne projektowania bezpiecznego samego w sobie,
- podstawowe zagrożenia dotyczące robotów,
- wymagania do eliminacji i zmniejszania ryzyka związanego z przedstawionymi zagrożeniami,
- wymagania funkcji bezpieczeństwa w odniesieniu do klasyfikacji PL ( PN-EN ISO 13849-1) i/lub SIL (PN-EN 62601.
Z kolei w normie PN-EN ISO 10218-2:2011E, Roboty i urządzenia dla robotyki – Wymagania bezpieczeństwa dla robotów przemysłowych – Część 2: System robotowy i integracja podano wymagania bezpieczeństwa odnoszące się do integracji robotów przemysłowych i przemysłowych systemów zrobotyzowanych w powiązaniu z wytycznymi ISO 10218-1.
Wymagania te odnoszą się do
- procesów: projektowania, wytwarzania, instalowania, działania, obsługi oraz likwidacji
- informacji na temat prawidłowego wykonania projektu, wytworzenia i eksploatacji
- zastosowanych urządzeń składowych i/lub urządzeń przewidzianych do zastosowania
W normie określono także podstawowe zagrożenia i sytuacje niebezpieczne zidentyfikowane w systemach oraz podano wymagania mające na celu wyeliminowanie lub odpowiednie zmniejszenie ryzyka. Podano również podstawowe funkcje bezpieczeństwa i ich wymagany poziom w klasyfikacji PL.
Zagrożenia wynikające z procesu realizowanego przez system zrobotyzowany muszą być rozpatrywane w odwołaniu do każdej aplikacji, gdyż zagrożenia te nie zostały zawarte w normie.
W 2016 roku powyższe normy ISO zostały wzbogacone o specyfikację techniczną ISO/TS 15066 odnoszącą się do robotów współpracujących. Specyfikacja ta została opublikowana przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO) i zawiera wytyczne dotyczące bezpieczeństwa podczas projektowania i wdrażania aplikacji robotów współpracujących tzw. cobotów. W specyfikacji wyszczególniono przede wszystkim wskazówki dotyczące szacowania ryzyka, które jest niezbędne podczas integracji robotów współpracujących.